109M578 nolu ve “Yeni Disazo Boyarmaddelerinin Sentezi Ve Bu Boyarmaddeler İle PLA ve PET Liflerinin Boyanması Ve Performans Özelliklerinin İncelenmesi” isimli Tübitak 3501 Kariyer Projesinin çıktılarından biri olan “Dyeing of poly(lactic acid) fibres with synthesised novel heterocyclic disazo disperse dyes” isimli makale İngiltere’de Society Dyers and Colourists (SDC: Boyacılar ve Renkçiler Meslek Topluluğu) tarafından yayınlanan “Coloration Technology” bilimsel dergisinde 2020 yılında yayımlandı. Coloration Technology isimli bilimsel dergide, 2020 yılında yayımlanan “Dyeing of poly(lactic acid) fibres with synthesised novel heterocyclic diazo disperse dyes” isimli makale boyama, renklendirme ve renk konularının tüm alanlarında uzmanlaşmış uluslararası bir profesyonel meslek topluluğu ve genel merkezi İngiltere’de olan dünyaca tanınan küresel bir kuruluş olan Society Dyers and Colourists (SDC: Boyacılar ve Renkçiler Meslek Topluluğu) ve yüzyıllar öncesine uzanan renklendirme ile zengin bir bağlantı geleneğine sahip olan Worshipful Company of Dyers of the City of London Ticari Boyacılar Meslek Birliği tarafından 2020 yılının en iyi teknik makalesi seçildi. Projede görev alan ve makalede yer alan bütün değerli akademisyenlere 2020 yılının en iyi teknik makalesi sertifika ödülleri verildi ve Araştırma Madalyası ödülü (Dyers’ Company Research Medal) proje yürütücüsü ve makalenin lider yazarı olan Prof.Dr. O. Ozan Avinç’e takdim edildi.
109M578 nolu Tübitak 3501 Kariyer Projesinde ve ödül alan makalede başarıyla görev alan Prof.Dr. O. Ozan Avinç (Pamukkale Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü), Prof.Dr.Fikret Karcı (Pamukkale Üniversitesi Kimya Bölümü), Doç.Dr. Aykut Demirçalı (Pamukkale Üniversitesi Kimya Bölümü), Araş.Gör.Dr. Görkem Gedik (Pamukkale Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü), Dr. Öğr. Üyesi Emine Bakan (Uşak Üniversitesi Ulubey Meslek Yüksek Okulu Tasarım Bölümü Moda Tasarım Programı) açıklamalarında şunları kaydetti: “Coloration Technology adlı bilimsel dergide yayımlanan makalemizin 2020 yılının en iyi teknik makalesi seçilmesinden, ödül ve madalya almasından dolayı çok mutluyuz, onur ve gurur duyuyoruz. Üniversitemize ve TÜBİTAK’a bizlere sağladıkları imkanlar ve verdikleri destekler için ekip olarak çok teşekkür ediyoruz. Bize bu ödülü veren Society Dyers and
Colourists (SDC) Boyacılar ve Renkçiler Meslek Topluluğuna ve Worshipful Company of Dyers of the City of London Ticari Boyacılar Meslek Birliğine teşekkür ediyoruz. Projemiz ve ödül alan makalemiz sayesinde, PLA [poli(laktik asit)] liflerinin sentezlenen yeni heterosiklik disazo dispers boyarmaddelerle iyi boyama performans özellikleri sergileyerek daha başarılı bir şekilde boyanması, sürdürülebilir, yenilenebilir, biobozunur ve çevredostu PLA lifli kumaşların ve tekstil ürünlerinin kullanımının yaygınlaşmasına ve dolayısıyla da daha çevre dostu ve sürdürülebilir tekstil üretimine katkı sağlayacaktır. Ayrıca, üretilen bu yerli ve milli boyarmaddeler sayesinde, tekstil endüstrisinde ülkenin dışa bağımlılığının azaltılmasına katkı sağlanmış olacaktır.”
“En iyi Teknik Makale ve Araştırma Madalyası Ödülü, 40 yılı aşkın süredir köklü kuruluşlarca renklendirme ve boyama alanındaki en iyi teknik makalelere verilen bir ödüldür”
En iyi teknik makale ve Araştırma Madalyası Ödülü (Dyers’ Company Research Medal), her yıl Society Dyers and Colourists (SDC: Boyacılar ve Renkçiler Meslek Topluluğu)’in yayımladığı Coloration Technology bilimsel dergisinde önceki yıl yayımlanan makaleler arasından araştırmaya yönelik en değerli seçilen makaleye verilmektedir. İngiltere’de bulunan SDC’nin yayımladığı “Coloration Technology” bilimsel dergisi, renk uygulamalarıyla ilgilenen dünyanın önde gelen hakemli bilimsel dergisi ve renklendirme teknolojisinin tüm yönlerini (kimya, fizik, teknoloji, mühendislik ve yönetim dahil) kapsayan tek bilimsel dergidir. 1884 yılında kurulan ve genel merkezi İngiltere’de olan küresel bir kuruluş olan Society Dyers and Colourists dünya çapında renk bilimini ve teknolojisini ilerletmeye adamış dünyanın önde gelen bağımsız eğitim kuruluşu ve boyarmadde, boyama, baskıcılık, renklendirme ve renk konularının tüm alanlarında uzmanlaşmış uluslararası bir profesyonel meslek topluluğudur. En iyi teknik makale ve Araştırma Madalyası Ödülü (Dyers’ Company Research Medal) İngiltere’de bulunan Society Dyers and Colourists’in oylayarak kararlaştırdığı en iyi teknik makaleye yüzyıllar öncesine uzanan renklendirme ile zengin bir bağlantı geleneğine sahip olan Worshipful Company of Dyers of the City of London Ticari Boyacılar Meslek Birliği tarafından verilmektedir. Aslen 12. yüzyılda kurulan ve 1471’de Kraliyet Beyannamesi alan ve 12.yy’dan beri boyama sanatını teşvik eden ve destekleyen bir Ticari Boyacılar Meslek Birliği olan Worshipful Company of Dyers of the City of London’ın günümüzdeki faaliyetleri, renk biliminin sürekli gelişimine ve güçlü eğitim bağlantıları aracılığıyla renklerin tekstil tasarımında kullanılmasına odaklanarak mükemmellik arayışını desteklemektir. Araştırma Madalyası lider yazara Londra’nın merkezindeki tarihi Dyers’ Hall’da takdim edilir. Bu en iyi teknik makale ve araştırma madalyası ödülü, kırk yılı aşkın süredir renklendirme ve boyama alanında çok çeşitli çalışmaları kapsayan makalelere verilen bir onurdur.
“Üretilen yerli ve milli boyarmaddeler sayesinde, tekstil endüstrisinde ülkenin dışa bağımlılığının azaltılmasına ve de aynı zamanda üretilen bu yeni boyarmaddelerin Poli (laktik asit) (PLA) lifli kumaşları başarıyla boyama performansı sebebiyle çevre dostu ve sürdürülebilir tekstil üretimine katkı sağlanmış oluyor.”
Projenin teknik detayları ile ilgili olarak açıklamalarda bulunan proje ekibi şunları kaydetti: “Ödül alan makalemizin yolculuğu PAÜ Tekstil Mühendisliği ve Kimya Bölümleri olarak ortaklaşa gerçekleştirdiğimiz TÜBİTAK projesiyle 2010 yılında başladı. 2010-2012 yıllarında, o dönemde Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. O. Ozan Avinç’in yürütücülüğünü üstlendiği ve Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fikret Karcı’nın araştırmacılığını yaptığı ve yine o dönem PAÜ Kimya Bölümü’nde doktoralarını yapmakta olan; Uzm. Aykut Demirçalı, Emine Tomruk Bakan ve PAÜ Tekstil Mühendisliği Bölümünde Yüksek Lisans yapmakta olan Görkem Gedik’in bursiyer olarak görev yaptığı “Yeni Disazo Boyarmaddelerinin Sentezi ve Bu Boyarmaddeler ile PLA ve PET Liflerinin Boyanması ve Performans Özelliklerinin İncelenmesi” isimli TÜBİTAK 3501 Kariyer Projesi 2010-2012 yılları arasında başarıyla tamamlandı. 2012 yılında tamamlanan projeye ait “Dyeing of poly(lactic acid) fibres with synthesised novel heterocyclic disazo disperse dyes” isimli makale İngiltere’de Society Dyers and Colourists (SDC: Boyacılar ve Renkçiler Meslek Topluluğu) tarafından yayımlanan Coloration Technology bilimsel dergisinde 2020 yılında yayımlandı. Yani, TÜBİTAK projesinin bitişinden sekiz yıl sonra projenin çıktılarından olan ve Coloration Technology bilimsel dergisinde yayımlanan makale, 2020 Yılının En İyi Teknik Makalesi seçildi ve Araştırma Madalyası Ödülü’ne layık görüldü. Bu TÜBİTAK projesinde ve ödül alan makalede, tarihte ilk kez sentezlenen heterosiklik disazo dispers boyarmaddeleri ile poli (laktik asit) (PLA) ve poliester (PET) lifleri iyi boyama performansı, yüksek renk verimi, iyi renk haslık özellikleri sağlayarak başarılı bir şekilde boyanmıştır. Çevre dostu bir lif olan ve mısırdan üretilen Polilaktik asit (PLA) yenilenebilir kaynaklardan elde edilebilen alifatik poliester lifidir. Mısır haricinde şeker kamışı, buğday ve pirinç gibi yıllık yenilenebilir kaynaklardan da üretilebilen doğal bazlı sentetik bir lif olan poli (laktik asit) (PLA), tekstilde ekolojik avantajları mükemmel performansla birleştirir. Doğal kaynaklardan üretilmesi sebebiyle yenilenebilir olması, ekolojik, biobozunur ve sürdürülebilir olması ve sahip olduğu iyi tekstil performans ve kullanım özellikleri sebebiyle PLA lifi tekstil sektöründe giderek önem kazanmakta ve birçok farklı tekstil ürününde uygulama alanı bulmaktadır. PLA liflerinin suda çözünen boyarmaddelere karşı afiniteleri düşüktür, poliester (PET) lifine benzer şekilde dispers boyarmaddelerle boyanabilmektedir. Tekstil boyamacılığında kullanılmakta olan dispers boyarmaddeler poliester (PET) lifi için geliştirilmiş olup PLA lifinin boyanmasında zaman zaman haslık, renk özellikleri, tekrarlanabilirlik, düzgünlük gibi yönlerden yetersiz kalabilmektedir. PLA ve PET liflerini etkili bir şekilde boyayabilecek boyarmadde üretiminin araştırılması bu projenin çıkış noktalarından birisi olmuştur. Proje için Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümünde iki seri heterosiklik disazo dispers boyarmaddeleri tarihte ilk kez sentezlenmiş ve bu boyarmaddelerle ilgili gerekli karakterizasyon ölçümleri ve testleri gerçekleştirilmiştir. Bu boyarmaddeler literatürde ilk kez sentezlenmiş ve ilk kez tekstil kumaşlarına uygulanmıştır. Bu heterosiklik disazo dispers boyarmaddeler milli ve yerli imkanlarla sentezlenmiştir. Bu üretilen yerli ve milli boyarmaddeler sayesinde tekstil endüstrisinde ülke ekonomisinin dışa bağımlılığının azaltılmasına katkı da bulunulmuştur. Projenin ikinci aşamasında ise sentezlenen bu boyarmaddeler Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümünde PLA lifinin yanı sıra karşılaştırma yapabilmek için poliester (PET), poliamid 6 ve poliamid 6.6 liflerine uygulanıp bu kumaşlar başarıyla boyanmıştır ve boyanan bütün kumaşların renk özellikleri, boya alımları, boyarmaddelerin çözünürlük parametreleri, renk haslığı seviyeleri gibi boyama performansları araştırılıp karşılaştırılmıştır. Proje sonucunda, sentezlenen yeni heterosiklik disazo dispers boyarmaddeler PLA lifli kumaşları başarı ile boyamış ve neticesinde boyalı PLA kumaşlar yüksek renk kuvveti, iyi renk özellikleri ve iyi renk haslığı değerleri sergilemiştir. Bu TÜBİTAK projemiz ve proje çıktıları makalelerimiz sayesinde, PLA [poli(laktik asit)] liflerinin sentezlenen yeni heterosiklik disazo dispers boyarmaddelerle iyi boyama performans özellikleri sergileyerek daha başarılı bir şekilde boyanması, sürdürülebilir, yenilenebilir, biobozunur ve çevre dostu PLA lifli kumaşların ve tekstil ürünlerinin kullanımının yaygınlaşmasına ve dolayısıyla da daha çevre dostu ve sürdürülebilir tekstil üretimine katkı sağlayacaktır. Ayrıca, üretilen bu yerli ve milli boyarmaddeler sayesinde, tekstil endüstrisinde ülkenin dışa bağımlılığının azaltılmasına katkı sağlanmış olacaktır.”
