Sarayköy Açık Cezaevi’ni ve yapılanmasını herkes biliyor. Peki eskiden Sarayköy’de cezaevi olduğunu ve nerede olduğunu biliyor musunuz? Şimdilerde yerinde Sarayköy’ün en büyük leylek yuvasına sahip bir cami bulunmakta.
Sarayköy ilçesi Aşağı Mahalle’de bulunan Çınarlı Cami’nin bulunduğu alan eskilerden tek katlı bir cezaevine ev sahipli yapıyordu. O yıllarda fotoğraf bu kadar yaygın olmadığı için her hangi bir fotoğrafına ulaşamadık, ama mahallenin eski insanlarından dinlediklerimiz ve Sarayköy için yazılmış bazı hikayelerde cezaevinin varlığı ve yeri ortaya çıkıyor.
Sarayköy ilçesinde doğan ve yetişen 92 yaşında olan Osman Ulus, şimdilerde var olan caminin yapımından önce bulunduğu yerde cezaevi bulunduğu bilgisini paylaşan isimlerden. Ulus’un aktardığı bilgi bu kadar da değil, 92 yaşındaki koca çınar, Dedelerinden öğrendiği kadarıyla burada çok eskiden cami bulunduğunu ardından cezaevine onun ardından karakola çevrildiğini ve kendisinin de yaşadığı yıllarda yıkılıp tekrar camiye döndürüldüğünü görmüş.
O yıllarda Sarayköy ilçe merkezinde bu tür yapıların yapılması için çok fazla yer olmadığı için bu arazinin yapılar yıkıp tekrar yapılar yapılarak kullanıldığını ifade eden Osman Ulus, son olarak bir hayır severin evini bağışlaması ile şimdiki caminin daha geniş bir arazi üzerine kurulduğunu söyledi.
CEZAEVİNİN YERİNİ ANLATAN HİKAYE
Sarayköy için yazılmış bir hikayede konu olan eski Sarayköy Cezaevinin yerin ve yapısı hakkında da bizlere fikir veriyor. Teyfik oğlu, 1938 doğumlu Yahya Korkut’tan derlenen hikayede şu cümleler ile bahsedilir ; “Cemal Uz bir ara cezaevine düşer. Eski cezaevi, ilçenin batı çıkışında tek katlı bir bina idi. Cemal Uz’un kahvehane komşusu Terzi Dede diye bilinen Dede Deveciler, muziplik olsun diye yolu cezaevinin önünden geçen köylülerle komşusuna selâm gönderir.”
Şimdilerde cam olarak devam eden bu yapı onlarca Müslümana ve kurşun kubbesinde ihtişamla duran leylek yuvasına ve onun sahiplerine ev sahipliği yapmaya devam ediyor.
Habere bahsi geçen hikayeyi merak edenler için ;
Terzi Dede’nin Selâmı
Sarayköy ilçesinin eski kahvecilerinden Cemal Uz (merhum) şimdi yerinde Atatürk Parkı bulunan kahvehanenin müsteciri [kira karşılığında bir yeri tutan, kiracı] idi. Bazı müşterileri, sanırım onu kızdırmak için içtikleri meşrubatın parasını vermeden giderlerdi. O da kahvehanenin camına bir kâğıt yazarak yapıştırır, ücreti tahsil edinceye kadar o kâğıdı orada bırakırdı. (Filân köyden filândan şu kadar lira alacağım var.) türünden yazıları ben de çok okudum.
Cemal Uz bir ara cezaevine düşer. Eski cezaevi, ilçenin batı çıkışında tek katlı bir bina idi. Cemal Uz’un kahvehane komşusu Terzi Dede diye bilinen Dede Deveciler, muziplik olsun diye yolu cezaevinin önünden geçen köylülerle komşusuna selâm gönderir.
-Yolunuz cezaevinin önünden geçiyor. Geçerken Cemal’ benden selâm söyleyin.
Selâm Allah’ın kelâmı... Hasköy, Yakayurt (eski adı Dailli), Kumluca ve Tırkaz köylüleri, köylerine giderlerken üzerlerine aldıkları selâmı iletmek için cezaevinin önünde dururlar. Nöbet tutan gardiyanlara meramlarını anlatırlar. Gardiyan, içeriye seslenir:
-Cemal Uz! Ziyaretçin var.
Aranıp sorulmak da güzeldir amma cezaevinin ziyaretçisi sigara getirecektir. Cemal Uz, bir paket daha sigaraya kavuşmak için koşar. Bakar ki Terzi Dede’nin selâmı. Bir böyle, iki böyle, yapılan şakayı anlar.
Bir gün, Cemal Uz’un kızı ona yemek getirir. Gardiyan “Ziyaretçin var!” diye seslendiğinde, terzi komşusunun şaka selâmlarından biri olduğunu sanarak, görüşmeye çıkmaz. Kız uzun bir süre bekler. Nice zaman sonra, gardiyanın; “Bu sefer gelen kızın.” demesiyle görüşme yerine çıkar.
Tevfik oğlu, 1938 Sarayköy doğumlu Yahya KORKUT’tan derlenmiştir.
